Zoetermeer staat in de nieuwste ranglijst van toiletvriendelijke gemeenten van het Maag Lever Darm Fonds op plaats 165 met een rapportcijfer van 3,3. De ranglijst geeft inzicht in het aantal beschikbare openbare toiletten, de toegankelijkheid ervan en de mate waarin gebruikers binnen redelijke afstand een toilet kunnen vinden. De beoordeling is gebaseerd op gegevens uit de landelijke WC Wijzer app, waarin meer dan achtduizend toiletten zijn geregistreerd. De lage score laat zien dat het aanbod in Zoetermeer achterblijft bij het landelijke gemiddelde en dat er structurele verbeterpunten zijn op het gebied van spreiding, bereikbaarheid en beleidsmatige aandacht voor sanitaire voorzieningen.
Betekenis voor inwoners
Een tekort aan openbare toiletten heeft volgens het Maag Lever Darm Fonds directe gevolgen voor de bewegingsvrijheid van inwoners en bezoekers. Vooral ouderen, mensen met darm- of blaasproblemen, ouders met jonge kinderen en mensen met medische aandoeningen ervaren beperkingen wanneer toiletten niet binnen korte afstand beschikbaar zijn. Landelijke onderzoeken laten zien dat bijna een kwart van de Nederlanders soms activiteiten vermijdt uit angst geen toilet te kunnen vinden. De beperkte beschikbaarheid beïnvloedt daardoor niet alleen comfort maar ook sociale participatie. Voor mensen die afhankelijk zijn van snelle toegang tot een toilet kan het ontbreken van voorzieningen betekenen dat winkelbezoeken, recreatie of deelname aan evenementen minder vanzelfsprekend worden. Daarnaast merkt het fonds op dat onvoldoende toiletten ook invloed heeft op de aantrekkelijkheid van winkelgebieden en kan leiden tot onwenselijke situaties in de openbare ruimte.
Nationale aanpak
De ranglijst maakt deel uit van een bredere strategie van het Maag Lever Darm Fonds en de Toiletalliantie om het tekort aan toiletten landelijk zichtbaar te maken. De WC Wijzer app speelt hierin een centrale rol. Gemeenten kunnen hierin hun voorzieningen registreren en uitbreiden, terwijl gebruikers snel kunnen zien waar een toilet beschikbaar is en of het toegankelijk is voor specifieke doelgroepen. De beschikbaarheid wordt gemeten op basis van drie pijlers: kwaliteit van voorzieningen, aantallen binnen een gemeente en de spreiding over openbare plekken. Gemeenten met een hoog rapportcijfer kenmerken zich door helder toilettenbeleid, samenwerking met lokale ondernemers, voldoende openbare voorzieningen en toegankelijkheid voor rolstoelgebruikers en gezinnen. In publicaties is te zien dat gemeenten als Amersfoort, West Maas en Waal en Veere aan kop gaan dankzij een breed pakket aan maatregelen en heldere afspraken over toegankelijkheid. Deze voorbeelden worden door het fonds gebruikt om andere gemeenten te stimuleren hun beleid aan te scherpen.
Effect voor Zoetermeer
De lage score wijst voor Zoetermeer vooral op knelpunten in het aantal beschikbare toiletten en een beperkte spreiding over drukbezochte delen van de stad. In winkelgebieden, parken en recreatieve zones blijkt het aanbod niet altijd voldoende. De ranglijst laat verder zien dat sommige gemeentelijke gebouwen, winkels en horecalocaties nog niet zijn opgenomen in de WC Wijzer, waardoor het actuele aanbod voor bezoekers minder goed zichtbaar is. Dat kan leiden tot onzekerheid bij mensen die afhankelijk zijn van duidelijke informatie over toiletten in hun omgeving. Voor de stad betekent dit dat de toegankelijkheid van de openbare ruimte niet optimaal is en dat beleidsmatige keuzes kunnen helpen om deze situatie te verbeteren. Volgens het fonds heeft uitbreiding van het aanbod ook positieve effecten voor evenementen, toerisme, veiligheid en gastvrijheid binnen de stad.
Mogelijke verbeterstappen
Aanbevelingen uit de Toiletalliantie laten zien welke maatregelen gemeenten met succes inzetten. Het registreren en openstellen van toiletten in bibliotheken, wijkcentra, sporthallen en andere openbare gebouwen is een relatief snelle stap. Daarnaast kan Zoetermeer samenwerken met lokale ondernemers zodat toiletten van winkels en horeca toegankelijk worden voor passanten. Ook het plaatsen van extra openbare toiletten op drukke plekken draagt bij aan betere spreiding. Voor de langere termijn adviseren experts om een gemeentelijk toilettenplan op te stellen waarin onderhoud, toegankelijkheid, rolstoelvoorzieningen en babyverzorging worden meegenomen. Gemeenten die dit beleid hebben ingevoerd zien doorgaans een duidelijke verbetering in de ranglijst en in de tevredenheid van inwoners.
Vooruitblik komende jaren
Uit publicaties van het Maag Lever Darm Fonds blijkt dat de komende jaren meer nadruk wordt gelegd op toegankelijkheid in brede zin. Toiletten worden niet alleen gezien als een praktische voorziening maar als onderdeel van een inclusieve openbare ruimte. De verwachting is dat meer gemeenten structureel beleid zullen ontwikkelen omdat de ranglijst jaarlijks wordt vernieuwd en daardoor goed laat zien welke gemeenten vooruitgang boeken. Voor Zoetermeer biedt dit de mogelijkheid om gericht stappen te zetten en de positie in de lijst te verbeteren. Door het aanbod beter zichtbaar te maken, voorzieningen uit te breiden en samenwerkingen te stimuleren kan de stad toegankelijker en gebruiksvriendelijker worden voor inwoners en bezoekers.
Bronnen: Maag Lever Darm Fonds, Toiletalliantie, HogeNood, Facto, Zoetermeer Actief, beeld: Unsplash ter illustratie